Cigarete iz bosanske Fabrike duhana Sarajevo (FDS) transportovane su preko crnogorske luke Bar i kupcima sa područja pod kontrolom libijskih islamističkih terorističkih organizacija bliskih Al Kaidi i Islamskoj državi.

Transport obavljan je posredstvom kosovske firme „NPT Kosova Tabacco SHPK“. Najveći akcionar Fabrike duhana Sarajevo, sa oko 40 odsto akcija je Federacija Bosne i Hercegovine (BiH), odnosno Ministarstvo poljoprivrede tog entiteta.

Prema dokumentaciji crnogorske Uprave carina iz 2014. godine, „NPT Kosova Tabacco SHPK“ je u dva navrata u crnogorskoj luci Bar ukrcavala cigarete za firmu - primaoca „Umal Behar Shipping“ koja je registrovana u libijskom gradu Bengaziju. Bengazi je tada bio u rukama radikalne islamističke - terorističke grupe Ansar al-Šerijat.

Royal blue za libijske džihadiste

Radi se o gotovo 50.000 kilograma cigareta “royal blue” koje su ukrcane na brod ”Ar Raqqah”.

Na specijalizovanom sajtu “marinetraffic.com” ne može da se pronađe ni riječ o  brodu sa tim imenom. U carinskom dokumentu za pošiljku cigareta koju je ukrcala firma sa Kosova, vidi se i pečat barske firme “Atlantšped” vlasnika Baranina Dragana Vujačića, kojem je u crnogorskom Višem sudu suđeno za šverc cigareta “laki strajk” i “marlboro” u periodu od 15. do 20. avgusta 2005. čime je prema optužnici bio oštećen budžet države Crne Gore za oko pola miliona eura.

Krajem maja 2013. Viši sud je Vujačića nakon godina suđenja oslobodio optužbe za šverc cigareta. U tom predmetu sud je od 16-orice optuženih za šverc cigareta okrivio samo Vujačićeva tri saradnika, koji su osuđeni ukupno na više od pet godina zatvora i novčane kazne.

Kosovska veza

Prema nezvaničnim podacima, Fabrika duhana Sarajevo prodala je "NPT Kosovo Tobacco SH.P.K" najmanje 10.000 kilograma cigareta - "royal blue" u ukupnom iznosu od 70.000 eura.

Prema fakturi plaćanje je navodno dogovoreno 120 dana od datuma fakture. Taj posao je obavljen preko Crne Gore. U fakturi cigarete su izvezene preko kompanije „New Eastern Management“.

Jedna od pošiljki „New Eastern Management“ zaustavljena je u martu prošle godine u Grčkoj, pod optužbom da se radi o švercu cigareta.

Firma “New Eastern Management” ukrcala je tada cigarete brendova "cooper", "Gr" i "royal blue", vrijedne 35 miliona eura na brod “Zahra”. I tu pošiljku je trebalo da primi firma registrovana u Bengaziju - "Umal Behar Shipping".

Iz Fabrike duhana Sarajevo saopštili su da sa "NPT Kosovo Tobacco SHPK" sarađuju duži niz godina.

“FDS nikada nije imao kontakte sa kompanijom New Eeastern Management INC. Plaćanje spada u komercijalne uslove poslovanja FDS i kupaca i isto je u skladu sa pravilma poslovanja FDS-a i važećim zakonskim propisima o vanjskotrgovinskom poslovanju”, saopštio je Mustafa Bibić, export menadžer Fabrike duhana Sarajevo.

On nije odgovorio na pitanje ko su predstavnici kosovske firme sa kojom posluju i zašto je plaćanje dogovoreno 120 dana od datuma fakture...?  Rok plaćanja bi obično trebalo da bude  ne veći od 30 dana od ispostavljene fakture, što je standardni rok plaćanja i u zemljama Evropske unije.

U Agenciji za registraciju preduzeća (biznisa) Kosova  može se vidjeti da je vlasnik NPT Kosovo Tobacco SHPK - Mersim Govori.

Mafijaško bratstvo i jedinstvo

Taj čovjek, prema podacima crnogorskog Centralnog registra privrednih subjekata (CRPS), izvršni je direktor i ovlašćeni zastupnik kompanije "Mont Gro Tobacco", koja je registrovana u Slobodnoj zoni (Free zone) luke Bar. Mont Gro Tobacco ima ugovor sa državom Crnom Gorom o obavljanju djelatnosti u slobodnoj zoni te luke, gdje ima brojne pogodnosti za poslovanje.

Kao vlasnik Mont Gro Tobacco, koja je osnovana u aprilu 2010. godine, vodi se Dauti Kurtalji. Hrvatski medij pisali su o Kurtaljijevim vezama sa albanskom mafijom u toj zemlji još prije deset godina. Pozivali su se i na podatake policije da je Kurtalji povezan sa Srećkom Kestnerom, švercerom cigareta osuđenim u Njemačkoj i crnogorskim kriminalcem Ratkom Đokićem, koji je likvidiran 2003. u Stockholmu.

Ofšor firme i cigarete

Pored kompanije New Eastern Management, kao krcatelj cigareta u luci Bar u 2014. godini pojavljuje se i ofšor firma sa Britanskih djevičanskih ostrva (BVI)  “Cais Ventures Group Ltd” i Panamska  “Velex Europe Corporation”.

“Cais Ventures Group Ltd” je u Baru ukrcala 2.774 kilograma cigareta, nepoznatog brenda, na brod “Vega Epsilon” registrovan u Liberiji 25. septembra 2014. godine. Kao mjesto te isporuke navedena je libijski grad Misurata. Sa druge strane panamska ofšor kompanija “Velex Europe Corporation” prema carinskim papirima je u dva navrata u 2014. godini ukrcavala u brod “Yong Gi” cigarete “Eva slims”, “Royal blue”, “Pine blue”, “Jim filter king”, “Pine red” i “Rgd magnum” od ukupno više od 100.000 kilograma za luku Tobruk u Libiji.

Brod “Yong Gi”, koji je promijenio ime u “Simone” grčka obalska straža zaustavila je 15. januara prošle godine kod luke Kalamata jer se nije javljao na radio pozive lučkih vlasti. Tada je provjerom utvrđeno da je imao brojna oštećenja i da se nije znala destinacija ka kojoj plovi. Nije čak imao ni IMO broj. IMO broj je identifikacijski broj koji u skladu sa međunarodnim konvencijama mora biti dodijeljen brodu, vlasniku broda ili kompaniji. Taj broj je uveden radi pomorske sigurnosti i sprečavanja pomorskih prevara.  Brod “Yong Gi” u luci su grčki džavni organi iz bezbjednosnih razloga držali više od četiri mjeseca.

Slični brodovi nerijetko se koriste za šverc.

Autori istraživanja Vladimir Otašević, Marko Vešović i Hasan Hajdar Dijab  nagrađivani su novinari-istraživači Centra za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN-CG), crnogorske dnevne novine „Dan“ i hrvatskog „Večernjeg lista“. 

Serijal priča "Dosije dim" je objavljen u saradnji sa njemačkom medijskom kućom Dojče Vele (DW).

The money is being poured into the hands of privileged ones from Montenegrin municipalities, and not in a legal manner. Though the spotlight is on Budva and Jelići, there are similar from which the Centre for Investigative Journalism of Montenegro (CIJ-MNE) starts a serial on corruption at the local level.

Mileta Bulatović, former president of Municipality of Kolašin, had been receiving tens of thousands from the budget after being dismissed from his position. “Since September 2012, when his right to compensation terminated, Bulatović received EUR 47.000 by the end of March 2016, when he was relieved of all of his duties, even though it was against the regulations. This amount also included taxes and contributions in the amount of EUR 31.500. Hence, in total – EUR 78.500”, claims for CIJ-MNE Željka Vuksanović, current president of Municipality of Kolašin. She also stated that they stopped paying the salary to Bulatović when they came to power, but that he sued the Municipality. And he won the dispute. This case is being audited at the moment. Vuksanović came to function in December 2014, with the support of then opposition, by taking over the governance from duo Mileta Bulatović – Mile Šuković, who brought both, during two decades, misery and fortune to one of the most beautiful northern cities.

The decision which prolongs Bulatović‘s right to compensation of salary, even upon the legal deadline until one year after the termination of function, was signed by Darko Brajušković, former president of Municipality, on 14 November 2012, by referring to Article 35 of Law on State Employees. That article envisages “that the right to compensation can be extended for another year if during that period the person obtains the right to pension.” However, Bulatović did not retire by the end of that period, but moved to another position. And that happened in spite of the fact that, on 27 November 2013, he received the decision of Fund for Pension and Disability Insurance (Fund PDI) on “complete loss of working ability”, based on which, along with the additional documentation, he could have taken his.

In January 2013, municipal Parliament of Kolašin hired Bulatović for an indefinite period based on the takeover deal (even though at the time the former president was not employed, only receiving the compensation), whereby he occupied the position of Adviser for Environmental Protection to president of municipal Parliament  - his comrade Mile Šuković. The decision was signed by Šuković and Brajušković.

Bulatović occupied that position by March 2016, after which the Municipal Parliament dismissed him, by referring to the decision of Fund PDI, two and a half years old, which found that  Bulatović was “completely incapable for work”.

Current president Vuksanović claims that several former officials from this municipality have kept their privileges upon the completion of their function. She referred to the example of Marta Šćepanović, former Chief administrator of Kolašin.

Since November 2012, Šćepanović's “rights and obligations have been resting, due to her appointment as MP in the Parliament of Montenegro”. However, Šćepanović was the elected official in the municipality, and persons who end their function cannot have their rights resting, nor can they return to former function upon the termination of other, says Vuksanović.

It is also interesting that Mile Šuković, whose function as the president of municipal Parliament od Kolašin has ended for few years now, still uses the offices in the municipality and that it is impossible to move him out. “I will seek the assistance of new minister, since neither the police wanted to cooperate with us on that matter up until now”, states Vuksanović.

However, the use of offices, compensations and employment of privileged ones, are just part of the story. As far as the use of state funds is concerned, best example are the invoices for fuel during the era of Šuković – Bulatović.

In 2008, only until October, Municipality of Kolašin paid EUR 408.520.38 to Jugopetrol for fuel. The Municipality paid for fuel to other suppliers as well, which makes this sum even higher. By comparison, nowadays the Municipality spends about thousand euros on monthly level for these purposes. According to information of municipal financial service from 1 December 2014, EUR 15 000 were spent for fuel to this date.

If assumed that in average ten litres of fuel are spent on every 100 km (by driving luxury vehicles which “devour” fuel), and that the average price of one litre of fuel is one euro, it turns out that they travelled four millions and one hundred thousands of kilometres in nine months! One hundred and two circles around the globe!

Municipal officials simultaneously paid also for fuel with credit cards. Thus, Mile Šuković used to pay EUR 655 for fuel by using his CKB card.

According to the slips from the card, in which the CIJ-MNE had the insight to, Šuković used the card nine times at the gas station of Jugopetrol in Kolašin on 23 September 2010, minute after minute in doing so. And in June that same year, Šuković used official card to pay the amount of EUR 300 at the gas station of Luk oil in Kolašin, through several transactions made in two minutes.

“That’s correct, but the municipal accounts were blocked and I used the card to pay the fuel for others as well”, Šuković told in an interview with CIJ-MNE, by emphasising that media wrote gibberish, only to smear former government.

When asked to comment how former authorities managed to spend more than 400 thousands for fuel in only ten months, and that the new one spends thousand euros in average per month, since December 2014, Šuković told: “That says it all about how things used to function before, and how they function now. We spent more fuel, because we worked more, do you know how many kilometres of local roads we have and what activities we accomplished with that fuel”, says Šuković, by emphasising that costs did not fall under his competence. We tried to contact Bulatović, who was responsible for municipal budget, but the attempt was not fruitful.

Šuković used the official CKB card in Belgrade in 2008 for private expenses. He paid the amounts of EUR 139.55 and EUR 268.64 to ophthalmology office Diopta, and EUR 100.95 to Tehnomarket. “It is correct that I paid for those private expenses by using the official card, but only because they didn’t accept euros in Belgrade. I returned that money later”, says Šuković.

According to the extract of CKB credit card from the period 1 August 2007 to 6 May 2011, Šuković spent EUR 11.649,90. “The amount of those funds is not that great compared to nearly four years”, claims Šuković for CIJ-MNE.

On the other side, Darko Bulatović, former driver of Šuković, and nowadays president of the Trade union of local management, only in 2008 received EUR 12, 000 for perdiems, according to the claims of current management. Or, one thousand per month. Earlier it was publicised that Šuković for three years of heading municipal Parliament of Kolašin took perdiems in the amount of app. EUR 21, 000. He denied these claims. He also deined that in one day he paid bill for fod and drinks in the amount of EUR 10, 000, as indicated by the representatives of current municipal authorities.

President Vuksanović claims that from January 2013 to June 2014 trusted officials received unfounded payments from the municipal budget and that their salaries were increased, and that this was done in the amount no lesser than EUR 30.177.

Subject related to payment of unfounded salaries was submitted to special prosecutor, same as many other suspicious transactions which were performed by former administration of Municipality of Kolašin, however, the Prosecution still provides no answer.

Instead to Kolašin, Prva banka paid the taxes of Lipka to Podgorica

Upon overtaking the municipality, millions in debts of previous authorities were inherited. Accounts of Municipality of Kolašin were blocked. “It took us 12 long months and 12 days to unblock the account. I believe that we were obstructed, because we barely got a loan”, says Željka Vuksanović, president of Municipality of Kolašin.

She considers that state level structures constantly exert pressure on municipal authorities that they do not control. She states the following example: Prva banka of family Đukanović transferred EUR 216.000 to Municipality of Podgorica on 31 May 2016 instead to Municipality of Kolašin, based on the taxes of sale of Kolašin–based hotel Lipka and parcels where the construction of hotel was planned. “We suffer great damage because Prva banka transferred our money on someone else’s account, allegedly by mistake, and after I warned them, they refused to return us the funds, and instead blamed the Tax administration and Municipality of Podgorica, which is now returning us the money in tranches”, stated Vuksanović.

She addressed the minister of finance and Central Bank of Montenegro (CBMNE), and even though more than a month has passed, part of that money is still blocked.

“CBMNE is aware of the case, and it launched the control procedure in Prva banka within its legally prescribed authorisations, in order to determine state of affairs. In case it determines any irregularities in the functioning of Prva banka during the control procedure, CBMNE will take adequate measures to rectify these irregularities, in line with the Law on Payments”, as announced for CIJ-MNE.

Darko Radunović, CEO of Prva banka, denied any notions of obstruction. “There is no mention of political background. This was the case of inexperienced employee. Concluding with 05 July 2016, Municipality of Kolašin received EUR 135.555,58. We expect that the remaining funds will be returned by the end of the week”, Radunović told for CIJ-MNE.

We had the insight into the deposit slip, which the byer of Lipka handed to employee of Prva banka with duly entered account code of Municipality of Kolašin – 728. Code of Podgorica is 302. It is hard to permute the two.

Po crnogorskim opštinama milioni  se slivaju u ruke privilegovanih, na nezakonit način.  Budva i Jelići su u fokusu, ali sličnih priča ima širom zemlje. Slikovit je primjer Opštine Kolašin, kojom Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN-CG) započinje serijal o korupciji na lokalnom nivou.

Bivši predsjednik Opštine Kolašin Mileta Bulatović, nakon što je razriješen sa funkcije u avgustu 2011,  primao je desetine hiljada eura iz budžeta.  „Od septembra 2012, kada mu je prestalo pravo na nadoknadu, do kraja marta 2016, kada je razriješen svih dužnosti Bulatoviću je primio 47.000 eura, iako je to bilo mimo propisa. Na taj iznos idu i porezi i doprinosi od 31.500 eura. Dakle, ukupno – 78.500 eura.“, tvrdi za CIN-CG Željka Vuksanović, aktuelna predsjednica Opštine Kolašin. Navodi i da su prestali da isplaćuju platu Bulatoviću, kada su došli na vlast, ali on je Opštinu tužio. I dobio je spor.  Slučaj je sada na reviziji. Vuksanovićeva je na funkciju stupila u decembru 2014, uz podršku tadašnje opozicije, preuzimajući vlast od dvojca Mileta Bulatović-Mile Šuković, koji je vedrio i oblačio jednim od najljepših gradova sjevera oko dvije decenije.

Rješenje kojim se Bulatoviću produžava pravo na naknadu zarade i nakon zakonskog roka od godinu  dana po prestanku funkcije, potpisao je Darko Brajušković, bivši predsjednik Opštine, 14. novembra 2012, pozivajući se na član 35 Zakona o državnim službenicima. Taj član predviđa „da se pravo na naknadu može produžiti još godinu dana ukoliko u tom vremenu lice stiče pravo na penziju“.  Ali, po isteku tog roka Bulatović nije otišao u penziju, već na drugu poziciju.  I to uprkos činjenici da je 27.11. 2013. od Fonda penzijsko invalidskog osiguranja (Fond PIO) dobio rješenje o „potpunom gubitku radne sposobnosti,“ na osnovu kojeg je uz dodatnu dokumentaciju mogao da ostvari penziju.

U januru 2013. Skupština opštine Kolašin ugovorom o preuzimanju zaposlenog  (iako u tom momentu bivši predsjednik nije zaposlen, već samo prima nadoknadu),  Bulatovića preuzima na neodređeno vrijeme. I to na poziciji savjetnika za zaštiu životne sredine predsjednika Skupštine opštine - saborca Mila Šukovića. To rješenje potpisuju  Šuković i Brajušković.

Bulatović tu poziciju pokriva do marta 2016, kada ga razrješava  Skupština Opštine, koja se poziva na rješenje Fonda PIO, staro gotovo dvije i po godine, kojim je utvđeno da je Bulatović  „potpuno radno  nesposoban“.

Više bivših funkcionera iz ove opštine zadržalo je privilegije nakon što su im prestale funkcije, tvrdi aktuelna predsjednica Vuksanović.

Navodi primjer Marte Šćepanović, nekadašnje glavne administratorke Kolašina.

Šćepanovićevoj od novembra 2012. godine „miruju prava i obaveze, zbog izbora na funkciju poslanika u Skupštini CG“. Međutim, Šćepanovićeva je bila izabrani funkcioner u opštini, a licima kojima prestane funkcija ne mogu mirovati prava, niti se oni po prestanku jedne, mogu vratiti na staru funkciju, kaže Vuksanovićeva.

Zanimljivo je i da Mile Šuković, kome je prestala funkcija predsjednika SO Kolašin par godina, i dalje koristi kancelarije u Opštini i nemoguće ga je iseliti. „Tražiću pomoć od novog minsitra, do sada policija oko toga sa nama nije htjela da sarađuje“, kaže Vuksanovićeva.

Ali, korištenje kancelarija, nadoknade i zapošljavanja privilegovanih, samo su dio priče. Kako su za vrijeme tima Šuković-Bulatović korištena državna sredstva najbolje pokazuju računi za gorivo.

U 2008. godini Opština Kolašin je samo Jugopetrolu isplatila do oktobra - 408,520,38 eura.  Za gorivo je Opština plaćala i drugim dobavljačima, pa je ova suma znatno veća. Poređenja radi sada na mjesečnom nivou Opština za ove potrebe troši oko hiljadu eura. Prema podacima opštinske finasijske službe od 1.12. 2014. do danas  protrošeno je oko 15.000 eura za gorivo.

Ako računamo da se za 100 km prosječno (i to luksuznim autom koje  „guta“ više) potoši deset litara goriva, a da je srednja cijena litra jedan euro, onda ispada da su u opštini Kolašin prešli za deset mjeseci, samo gorivom Jugopetrola - četiri miliona i sto hiljada kilometara. Sto dva kruga oko Zemljine kugle!

Opštinski su funkcioneri istovremeno plaćali gorivo i kreditnim karticama. Tako je Mile Šuković preko CKB kartice znao odjednom da plati i po 655 eura za gorivo.

Prema izvodu CKB kartice, u koji je CIN-CG imao uvid, Šuković je na pumpi Jugopetrola u Kolašinu 23. 09. 2010. plaćao devet puta karticom, i to iz minuta u minut. A u junu iste godine, na pumpi Luk oila u Kolašinu, u više transakcija načinjenih za dva minuta, Šuković je platio službenom karticom iznos od 300 eura.

„To je tačno, ali opštinski su računi bili u blokadi i ja sam karticom plaćao goriva i drugima“, rekao je u razgovoru za CIN-CG Šuković naglašavjući da mediji svašta pišu, da bi okaljali bivšu vlast.

Na pitanje kako komentariše da je ranija uprava za samo deset mjeseci potrošila preko 400 hiljada za gorivo, a da ova nova od decembra 2014. do danas, u prosjeku mjesečno troši  hiljadu eura, Šuković je rekao: „To vam sve govori o tome kako se radilo nekad, a kako se radi sada. Mi smo trošili mnogo goriva, jer smo mnogo radili, znate li samo koliko kilometara lokalnih puteva imamo i kakve smo sve radove tim gorivom vršili“, kaže Šuković, naglašavajući da troškovi nijesu bili u njegovoj nadležnosti. Pokušali smo da kontaktiramo Bulatovića, koji je bio odgovoran za opštinski budžet, ali bez uspjeha.

Službenu karticu CKB-a, Šuković je u Beogradu 2008, koristio i  za privatne račune. Oftomološkoj ordinacji Diopta, platio je iznose od 139,55 i 268,64 eura, a Tehnomarketu račun od 100,95 eura. „Tačno je da sam plaćao te privatne račune, službenom karticom, ali samo zato što u Beogradu nijesu primali eure. Kasnije sam to vratio“, kaže Šuković.

Prema izvodu CKB kreditne kartice u periodu od 01.08.2007. do 06.05.2011. Šuković je potrošio 11.649,90 eura. „Za skoro četiri godine to i nijesu neka sredstva“, ističe Šuković za CIN-CG.

S druge strane, Šukovićev vozač, Darko Bulatović, sada predsjednik Sindikata lokalne uprave, je samo u 2008. godini primio 12.000 eura za dnevnice, prema tvrdnjama sadašnje lokalne uprave. Znači - hiljadu eura mjesečno. Ranije je objavljeno i da je Šuković za tri godine  na čelu kolašinske Skupštine, podigao dnevnica u iznosu od oko 21.000 eura. On je demantovao te tvrdnje. Demantovao je i da je u jednom danu platio račun za piće i hranu od 10.000 eura, kako su tvrdili predstavnici akutelne opštinske uprave.

Predsjednica Vuksanović navodi i da su u periodu od januara 2013. do juna 2014. iz opštinskog budžeta ispalćene neosnovano i uvećane zarade službenicima od povjerenja, u iznosu ne manjem od 30.177 eura.

Predmet vezan za isplatu neosnovanih zarada upućen je specijalnom tužiocu, kao i mnoge druge sumnjive transakcije koje je vršila nekadašnja uprava Opštine Kolašin. Iz Tužilaštva, međutim, još nema odgovora.

Prva banka umjesto Kolašinu, porez od Lipke uplatila Podgorici

Nakon preuzimanja vlasti, naslijeđeni su milionski dugovi prethodne uprave. Računi Opštine Kolašin su bili blokirani. „Potrebno je bilo dugih 12 mjeseci i 12 dana da deblokiramo račun. Vjerujem da se radilo o opstrukciji, jer smo jedva dobili kredit“,  kaže Željka Vuksanović, predsjednica Opštine Kolašin.

Ona smatra da pritisci na opštinsku vlast koju ne kontrolišu državne strukture ne prestaju. Navodi primjer: Prva banka porodice Đukanović je 31. maja 2016. umjesto Opštini Kolašin uplatila 216.00 eura - Opštini Podgorica, po osnovu poreza od prodaje kolašinskog hotela Lipka i  parcela na kojima se planira gradnja hotela.  „Trpimo veliku štetu što je Prva banka naš novac uplatila na tuđi račun, navodno greškom, a nakon mog upozorenja nijesu htjeli da nam vrati sredstva, već odgovornost prebacuje na Poresku upravu i na Opštinu Podgorica, koja sada naše pare vraća u tranšama“, kaže Vuksanovićeva.

Ona se obratila ministru finasija i Centralnoj banci Crne Gore (CBCG). Iako je prošlo više od mjesec dana, dio novca je još zarobljen.

„CBCG je upoznata sa ovim slučajem i u okviru svojih zakonom utvrđenih ovlašćenja, već je pokrenula postupak kontrole u Prvoj banci, radi utvrđivanja pravog činjeničnog stanja. Ukoliko u postupku kontrole utvrdi nepravilnosti u poslovanju Banke, CBCG će preduzeti adekvatne mjere za otklanjanje tih nepravilnosti, u skladu sa Zakonom o platnom prometu“, saopšteno je za CIN-CG.

Darko Radunović, glavni izvršni direktor Prve banke, negirao je da se radi o opstrukciji.”Nema govora o političkoj pozadini. Radi se o grešci neiskusne službenice. Zaključno sa 05.07.2016. Opštini Kolašin vraćen je iznos od 135.555, 58 eura. Očekuje se da će ostatak biti vraćen do kraja sedmice,” rekao je Radunović za CIN-CG.

Na uplatnici, u koju smo imali uvid, koju je kupac Lipke predao službenici Prve banke uredno je unijeta šifra računa Opštine Kolašin – 728. Šifra Podgorice je 302. Teško je permutovati ta dva broja.

Milena Perović-Korać i Milka Tadić-Mijović

Rediteljskom i bračnom paru Branislavu Mićunoviću i Radmili Vojvodić bili su na raspolaganju milionski budžeti iz državnih sredstava opredijeljenih za kulturu. Oni imaju svojevrstan monopol, isprepletane veze i konflikt interesa -  suprug je sa nekadašnje pozicije ministra kulture, često opredjeljivao novac za svoje i projekte supruge.

Koliko je sredstava utrošeno, od nezavisnosti do sada, na realizaciju djela ovog para, teško je utvrditi, jer se podaci kriju.
“San o svetom Petru Cetinjskom”, premijerno izveden uoči referenduma, posljednja je predstava koju je na sceni Crnogorskog narodnog pozorišta (CNP) režirao Branislav Mićunović, direktor pozorišta od 1997. do 2007, a zatim ministar kulture u tri mandata. Sada je ambasador u Beogradu.
Ali dok se Mićunović u minuloj deceniji posvetio državnim poslovima i zapostavio rediteljski rad, Vojvodićeva je sve do izbora za rektorku, u jesen 2014. neumorno režirala. Koliko je to koštalo?
Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN-CG) je od CNP-a prije više mjeseci tražio podatke o finasiranju svih predstava od referednuma do danas. Iz CNP-a su, međutim, nedavno dostavili samo informacije od 2011. godine, uz obrazloženje da podatke iz ranijeg period ne mogu dati iz tehničkih razloga: “programa za računovodstvo koji se trenutno koristi”, te da za te podatke treba tragati po knjigama, a to je “puno posla”...  I pored toga što smo postigli dogovor da nam dostave cifre za par predstava koje su nas posebno interesovale, postavljenih prije 2011, a koje su režirali Mićunović, Vojvodićeva i njihov sin Veljko, do toga nije došlo. A tih se godina dešavalo, kao  2010-2011, da CNP otvori sezonu premijerom “Revizora” Veljka Mićunovića, da Crnogorsko pozorišno bijenale otvara predstava “Na ljetovanju” Radmile Vojvodić, a da sezonu zatvori “San o Svetom Petru Cetinjskom”, Branislava Mićunovića.
Za prvu crnogorsku operu, “Balkanska carica”, koja je premijerno izvedena 2008. godine, Vojvodićeva je samo od Prve banke braće Đukanović dobila 100.000 eura. Tada Mićunović prvi put sjeda u ministarsku fotelju, a rediteljka je članica Upravnog odbora Prve banke. Koliko je CNP i Ministarstvo izdvojilo za operu - tajna je, ali se zna da je to jedan od najskupljih pozorišnih projekata u istoriji Crne Gore.

Prije dvije godine, kada je Vojvodićeva postala rektorka, i dobila priliku da režira na širem planu - visoko obrazovanje na Univerzitetu Crne Gore, njen sin Veljko Mićunović je postavio svoju drugu predstavu u CNP-u, “Urnebesnu tragediju”. Predstava je koštala 49.141 euro, a Mićunovićev honorar za režiju je iznosio 5.386,18, a za adaptaciju teksta Dušana Kovačevića rektorkin je sin dobio dodatnih 2.154,64 eura.

Prošla, 2015,  je bila prva godina od nezavisnosti,  u kojoj neko od članova porodice Mićunović-Vojvodić nije režirao premijeru u CNP-u. Ali lani je upriličena samo jedna  premijera “ORest in Peace”, u režiji Stevana Bodrože, koja je koštala  55.167,62 eura, a reditelj je dobio honoran od 5.386,61 euro za režiju i 2.154,64 za adaptaciju.
Ove godine Vojvodićeva je režirala zabavu za elitu na centralnom podgoričkom trgu  povodom decenije obnove nezavisnosti. Izveden je i dio iz njene opere “Balkanska carica”. Prema podacima CIN-CG ovaj performans je poreske obveznike koštao više od pola miliona eura. Od Generalnog sekretarijata Vlade tražili smo podatke o troškovima. Ni nakon mjesec dana bilo kakvo obavještenje nijesmo dobili.

Nakon odlaska Janka Ljumovića, koji je od 2008. do novembra prošle godine, bio direktor CNP-a, pozorište se našlo u vakuumu i mjesecima bez direktora. Na kraju, na čelo CNP-a dolazi Branimir Popović, koji je tu funkciju obavljao i od 2003. do 2007. Sačekali su ga dugovi i pozorište oskudnog repertoara.

Direktorica Direktorata za kulturno-umjetničko stvaralaštvo Dragica Milić saopštila je da je Ministarstvo kulture krajem prošle godine izvršilo internu reviziju u CNP-u, koja je pokazala da je u “poslovanju te ustanove bilo samo određenih nepravilnosti”. Samo!
Ranije, 2010. godine, Državna revizorska institucija (DRI), sačinila je izvještaj za CNP. Navedeni su brojni propusti. U izvještaju je naslikana i šema po kojoj ministar Mićunović nalaže CNP-u da od državnih para finansira Kotor Art, festival na čijem je čelu on sam kao predsjednik Organizacionog odbora, ali kao fizičko lice. A onda ministar, kao fizičko lice, određuje da se pare daju za predstavu njegove supruge Radmile Vojvodić - “Na ljetovanju”. I to više od 200.000 eura.
Dok je Mićunović bio ministar kulture, agencija MAPA koja je u vlasništvu Radmile Vojvodić je radila promotivni spot za CNP, kao i za Kotor Art. Ova agencija u svom portfoliju ima saradnju sa Vladom i brojnim ministrima, kao i najznačajnijim državnim i privatnim firmama. Jedan od glavnih klijenata agencije MAPA je DPS - za njih su rađeni promotivni filmovi, štampane brošure, nabavljane kongresne torbe, organizovane izložbe… Samo 2008. godine od državnih organa, da se zna, ova agencija je prihodovala čak pola miliona eura. MAPA je bez tendera, od Vlade dobila i dodatnih 76 hiljada eura za rad na kampanji promocije NATO-a. Dešavalo se i da MAPA, dok je Mićunović bio ministar, za neimenovane projekte dobija direktno od Ministarstva kulture i do 50 hiljada eura… Umjetnost porodičnog poslovanja.
Kada se saberu prijavljena primanja, samo u prošloj godini ovaj je bračni par prihodovao više od 120.000 eura!
Prema imovinskom kartonu Komisije za sprečavanje sukoba interesa, Mićunovićeva ambasadorska plata iznosi 3.413 eura. Prijavio je i dodatnih 200 eura, koje dobija kao profesor na Cetinju. Tvrdi i da bez nadoknade obavlja brojne funkcije: predsjednik Nacionalne komisije za UNESCO, član Senata prijestonice, počasni predsjednik Kotor arta, predsjednik Nacionalnog savjeta za kulturu, član Odbora za pozorišnu umjetnost CANU… U kartonu nije prijavljna nadoknada za status istaknutog kulturnog stvaraoca.
Vojvodićeva od septembra prošle godine kao rektorka prima 1.412 eura, a kao istaknuti kulturni stvaralac mjesečno 715 eura, od agencije MAPA za godinu 11.500 eura, a na osnovu zakupa (nije navedeno čega) prihoduje 35.000 eura. Pored vlasničkog udjela u agenciji MAPA, ona ima vlasništvo i u Prvoj banci.

Za “Zanovića” uzela 13.000, a za “Đilasa” 18.600 eura

Prema podacima dobijenim iz CNP-a, najskuplja predstava 2011. bila je “Konte Zanović”, u režiji Vojvodićeve. Ova koprodukcija Grada teatra Budva i CNP-a koštala je nacionalni teatar  124.803 eura, od čega je za honorare potrošeno 65.520. Najveći dio honorara, gotovo četvrtinu, dobila je Vojvodićeva: za režiju i dramaturšku preradu 11.025,31, pa opet za dramaturšku obradu 2.154,64 eura. Od glumaca najplaćeni su bili Dragan Mićanović sa 6.716,03 i Branimir Popović 5.638,70, zatim Dubravka Drakić 5.100 i Simo Trebješanin 3.484 eura. Ostali glumci - Nada Vukčević, Zoran Vujović, Bojana Knežević, Kristina Stevović, Žaklina Oštir, Dušan Kovačević dobili su po 538 eura.

I dok je Vojvodićevoj honorar za predstavu iznosio više od  13.000 eura, ostali reditelji su te godine dobili znatno manje: Ana Vukotić 2.693,30 (za predstavu “Vjera, nada, ljubav”, koja je koštala ukupno 57.342,69 eura), Johen Carner Erb 5.386,61 (“BB Noć” - 41.854,67), Bojana Mijović 3.231,97 (“Lasice” - 32.437,25), Tamara Vujošević-Mandić 3.201,72 (“Kad su žene imale krila” -   12.823,93)... I sljedeće, 2012. godine, Vojvodićeva dobija najveći honorar u CNP-u za režiju 10.773,22 eura, za komad sa dva glumca “Egzistencija”, koprodukciju sa Kotor artom.  Dio troškova koje je podmirio CNP za ovu koprodukciju bio je 55.426,81 euro. Najskuplja predstava te sezone bila je “Ribarske svađe” (86.089,83) u režiji Ane Vukotić, koja je dobila znatno manji honorar od aktuelne rektorke - 6.464 eura.
Proljeće 2013. godine po kvalitetu obilježava predstava Borisa Liješevića “Očevi su grad(ili)”. Predstava u kojoj na scenu izlazi više od 20 glumaca koštala je CNP svega 19.346,51 euro. Reditelj  Liješević za koncept i režiju dobija 6.463,93 eura, a za otkup teksta 1.077,33.
Na jesen 2013, povodom 60 godina CNP-a, Radmila Vojvodić postavlja “Everyman Đilas”. Predstava sa istim brojem glumaca kao i Liješevićeva, košta pet puta više -  101.164,72 eura. A Vojvodićeva za režiju dobija 11.052,22, a za otkup dramskog djela 7.541,29 eura, dakle više od 18.600!

Zaprepašćena sam Vašim obraćanjem

I bračnom paru Mićunović-Vojvodić poslali smo po par pitanja o njihovim poslovima. Odgovore smo dobili od rektorke Vojvodić: “Zaprepašćena sam Vašim obraćanjem nakon višegodišnjih  medijskih harangi koje sprovodite  pišući o meni, objavljujući u 'Monitoru' i 'Vijestima' gnusne neistine, prizemne  kvalifikacije i paušalne ocjene -  mimo medijskih profesionalnih nazora i standarda i bazične ljudske etičnosti’’.
Uputila nas je da odgovore na pitanja potražimo od CNP-a i Vlade, u kojoj je bila imenovana za člana Počasnog odbora za obilježavanje desetogodišnjice crnogorske nezavisnosti. “Tamo možete pouzdano provjeriti kako sam bila angažovana, te precizno, mjerljivo i uporedivo, u institucionalnom kontekstu, ustanoviti sve pojedinosti koje Vas zanimaju u teškoj sumnji kojoj me izlažete povodom eventualnog zarađivanja novca na nepošten, odnosno nepropisan način, kako uporno medijski konstruišete na privilegovan način, u privatnim medijima”.

Predrag Nikolić

Fantomska firma “New Eastern Management” najmanje 12 puta u crnogorskoj luci Bar ukrcala je na brodove cigarete za kupca sa područja pod kontrolom libijskih islamističkih terorističkih organizacija bliskih Al kaidi i Islamskoj državi.

Jedna od tih pošiljki zaustavljena je u martu prošle godine u Grčkoj, pod optužbom da se radi o švercu cigareta.

Firma “New Eastern Management” ukrcala je tada cigarete brendova "cooper", "Gr" i "royal blue", vrijedne 35 miliona eura na brod “Zahra”.

Pošiljku je trebalo da primi firma registrovana u Bengaziju - "Umal Belur Shipping".

Bengazi je tada bio u rukama radikalne islamističke - terorističke grupe Ansar al-Šerijat.

„Zahra“ plovi islamistima

Grčki policajci švercere su uhvatili dok su sredinom marta prošle godine istovarali teret sa broda "Zahra" na obali u zalivu Mjesaras na ostrvu Krit. To je prenijelo nekoliko medija u Grčkoj i Crnoj Gori.

Prema zvaničnom izvještaju crnogorske Uprave carina "Zahra" je isplovila iz luke Bar sa cigaretama 8. marta 2015. godine.

Cigarete sa tog broda  po papirima trebalo je  da budu istovarene u luku Bengazi, koja je do skora bila pod kontrolom radikalnih islamista.

Prateća dokumentacija navodila je da se radilo o 46.062 kilograma cigareta.

Iz Uprave carina saopšteno je da su nakon utovara na brodske štive stavljena carinska obilježja, poslije čega su plombirane sa sedam carinskih plombi.

I drugih 11 brodskih pošiljki cigareta, koje nisu zaplijenjene, bile su namijenjene firmi "Umal Belur Shipping" iz Bengazija.

Slobodna zona u koju ulaz nije slobodan

U Izvještaju o razvoju Slobodne zone (Free zone) luke Bar, Vlade Crne Gore iz juna 2013. godine može se vidjeti da firma “New Eastern Management” ima ugovor sa državom Crnom Gorom o obavljanju djelatnosti u Slobodnoj zoni te luke.

Slobodnu zonu je 2000. godine osnovala Vlada Crne Gore, sa Lukom Bar i Opštinom Bar.

Korisnici Slobodne zone uživaju brojne pogodnosti predviđene crnogorskim Zakonom o slobodnim zonama  - uvoz oslobođen carina, carinskih dažbina i PDV-a, skladištenje robe u bescarinskom režimu na neograničeno vrijeme, najširi krug mogućih djelatnosti i potencijalnih korisnika, niska stopa poreza na dobit, uprošćene procedure...

U vladinom izvještaju piše i da “New Eastern Management” cigarete za promet odlaže u “skladištu 25” u Slobodnoj zoni luke.

Nije poznato da li u tom skladištu još ima cigareta te firme.

Novinari istraživači pokušali su da dođu do skladišta 25 u Slobodnoj zoni  barske luke, međutim na ulazu ih je zaustavilo obezbjeđenje, uz obrazloženje da ulaz nije slobodan.

Šverc cigareta ne interesuje policiju i tužilaštvo. Prema carinskim dokumentima sve brodske pošiljke cigareta u libijsku luku Bengazi firme “New Eastern Management” odrađene su iz luke Bar prije zapljene cigareta u Grčkoj.

Iz Uprave carina nisu se mogle dobiti informacije da li “New Eastern Management” i dalje krca cigarete na brodove za Libiju.  Nema naznaka ni da su iz crnogorskog tužilaštva i policije pokrenuli bilo kakvu istragu zbog šverca cigareta, preko firme koja ima skladište u luci Bar.  U donjem desnom uglu carinskih prijava svih ukrcaja cigareta fantomske firme iz Slobodne zone luke može se vidjeti i pečat barske “Optimum Company”, čiji je jedan od vlasnika Radivoje Orlandić, nekadašnji javni funkcioner i odbornik Skupštine opštine Bar.

Bosanska veza 

Firma “New Eastern Management” krcala je nekoliko brendova iz Grčke, Ujedinjenih Arapskih Emirata (UAE) i Bosne i Hercegovina (BIH). Među njima je i “royal blue” Fabrike duhana Sarajevo.

Prema podacima sa sajta Agencije za duvan, licencu za uvoz cigareta “royal blue” za crnogorsko tržište ima isključivo podgorička firma "Plus", koje, međutim, nema među licenciranim izvoznicima cigareta.

U Centralnom registru privrednih subjekata (CRPS) može se vidjeti da je osnivač firme "Plus" kompanija "Rokšped", koja takođe nije među licenciranim izvoznicima Agencije za duvan.

"Rokšped" je firma crnogorsko-albanske porodice Stanaj i ranije je dovođena u vezu sa švercem cigareta, međutim iz te kompanije to su negirali.

U dokumentaciji iz Uprave carina o transportu cigareta u Libiju ne pominje se ni "Rokšped" ni kćerka firma te kompanije - "Plus", tako da nema dokaza da je povezana sa spornim pošiljkama.

Izvršni direktor firme "Plus" je Prokopije Perić, koji je prije dvije godine radio i u firmi "Rokšped".

"Kompanija Plus je zvanični uvoznik kompanije Fabrika duhana Sarajevo koja je vlasnik brenda “royal”.

“Mi smo registrovali brend “royal” od 18 cigareta u paklici, ali nikada nismo uvezli ovu vrstu cigareta, jer je u međuvremenu došlo do izmjene Zakona o ograničavanju upotrebe duvanskih proizvoda koji je zabranio uvoz paklica koje sadrže manje od 19 cigareta", kazao je Perić.

Na novinarsko pitanje istakao je da nikada nije čuo za komanije “New Eastern Management” i "Umal Belur Shipping".

"Nikada nisam sarađivao, niti kompanije za koje sam radio i radim, sa bilo kojom kompanijom iz Libije", kazao je Perić.

Bugarska veza 

Na stranici Linkedin profila Perića piše da je od aprila 2012. do marta 2013. bio direktor prodaje bugarske kompanije "Bulgartabac", koja se bavi proizvodnjom i prodajom cigareta u toj zemlji i inostranstvu.

"Bulgartabac" je u Turskoj optuživan za šverc cigareta svog brenda "Prestige" preko Turske ka državama sa kojima se graniči - Siriji, Iranu i Iraku.

To je u maju prošle godine objavio turski medij "Milliyet" pozivajući se na izvještaj Turskog odbora za istraživanje finansijskog kriminala (MASAK).

Bugarski medij "Bivol.bg" iste godine objavio je serijal dokumentovanih tekstova o malverzacijama kompanije "Bulgartabac" i njenih čelnika.

Između ostalog "Bivol.bg" je objavio detalje  pisma koje je pristiglo američkoj ambasadorki u Sofiji Mersi Rajs, a koje su potpisale tri osobe čija puna imena redakcija tog medija nije objavila o čelnicima te kompanije, političarima i njihovim vezama u šemi šverca cigareta.

U tom pismu su opisani i detalji o podacima bugarskog tužilaštva iz 2010. godine o poslovno-finansijskim vezama čelnika firme “Bulgartabac” sa fondacijom radikalnih islamista “Al Waqf-Al Islami”.

Prema podacima sa sajta crnogorske Agencije za duvan firma "Plus" je licencirani uvoznik brendova cigareta firme "Bulgartabac" u Crnoj Gori.

Među cigaretama koje su na listi za uvoz u Crnu Goru je  između ostalog i brend "prestige".

"Kompanija Plus  je zvanični i ekskluzivni uvoznik cigareta Bulgartabac za tržište Crne Gore. S obzirom da se bavite ovom temom, pretpostavljam da znate da kao uvoznik koristimo akcizne markice za tržište Crne Gore i da se takav proizvod ne može izvoziti niti prodavati nigdje van tržišta Crne Gore. Kompanija Plus d.o.o. ne izvozi cigarete proizvođača Bulgartabac, niti ima ovlašćenje od proizvođača za tu vrstu trgovine", istakao je Perić.

Makedonska veza i saradnja sa Duvanskim kombinatom

Firme "Rokšped"  i “Plus” nisu jedine koje u Crnoj Gori sarađuju sa bugarskom kompanijom.

Tu je i podgorička firma "Europrogres", koju je prema podacima CRPS 18. septembra 2007. godine osnovao Makedonac Milorad Kitanovski.

Makedonski i bugarski mediji pisali su ranije o vezama Kitanovskog sa malverzacijama teškim osam miliona eura tokom privatizacije državne firme "Makedonija tabak", u kojoj je bio direktor.

Njegova  firma "Europrogres" vodi se kao distributer duvanskih proizvoda bugarske firme, koja se povezuje sa islamistima.

Na Linkedin profilu Kitanovskog piše da ima odličnu saradnju sa firmama "Bulgartabac" i Duvanskim kombinatom Podgorica (DKP), koji je ugovorno vezan sa firmom  “Liberty Fze” iz Ujedinjenih Arapskih Emirata (UAE) povezanom sa kupcima sa područja pod kontrolom libijskih radikalnih islamista.

Sada bivši izvršni direktor DKP-a Slavoljub Vukašinović potvrdio je novinarima istraživačima da je njegova firma imala saradnju sa Kitanovskim."Mile Kitanovski je jedan od značajnijih persona duvanskog biznisa u regionu. Inače, teško možete naći nekoga ko sa DKP-om nije imao korektnu saradnju.

Od kompanije Mileta Kitanovskog smo prije par godina kupili kamion duvana u listu. Duvana koji nam je odgovarao po kvalitetu i cijeni. Takođe, na ITTA prezentaciji, koja je od regionalnog značaja, a čiji je jedan od organizatora i Mile Kitanovski, DKP je prošle i pretprošle godine - učestvovao i tamo su naši proizvodi ocijenjeni visokim ocjenama za šta smo dobili priznanja", kazao je Vukašinović.

Autori istraživanja Vladimir Otašević, Marko Vešović i Hasan Hajdar Dijab su nagrađivani novinari-istraživači Centra za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN-CG), crnogorske dnevne novine „Dan“ i hrvatskog „Večernjeg lista“.

Švercovane cigarete iz Crne Gore transportuju se brodovima i kupcima sa područja pod kontrolom libijskih islamističkih terorističkih organizacija bliskih Al Kaidi i Islamskoj državi.

Libija je, prema navodima crnogorskog Zavoda za stratistiku (MONSTAT)  i pored ratnog stanja u toj zemlji, najveći uvoznik duvanskih proizvoda iz Crne Gore.

Samo u 2013, 2014. i 2015. godini iz Crne Gore u tu zemlju izvezeno je čak 3.408.090 kilograma cigareta.

Crna Gora doduše izvozi duvanske proizvode u još 12 zemalja. Ali kada se sabere izvoz cigareta iz Crne Gore u svih tih 12 zemalja dobije se cifra koja nije ni približna količini koja se izveze u Libiju.

Crnogorska Uprava carina više mjeseci odbijala je zahtjeve za slobodan pristup podacima o izvozu cigareta iz luke Bar u Libiju.

Kada su konačno stigli, i filterovani podaci su ukazivali na pošiljke cigareta u libijske luke Tobruk, Misurata i Bengazi.

U većem dijelu carinskih dokumenata nema podataka o brendu transportovanih cigareta, iako su ti podaci morali biti navedeni.

U dokumentaciji se može vidjeti da najmanje četiri kompanije registrovane u libijskoj luci Bengazi godinama kupuju cigarete preko Crne Gore.

Radi se o kompanijama - “Al Manaraa Company”, “Al Watania Company”,  “El Jabul Company” i  “Umal Behar Shipping”.

Libijska luka pod kontrolom radikalnih islamista

Dok je lukom Tobruk upravljala međunarodno priznata vlada Libije premijera Abdulaha al-Tinija, luka u Bengaziju prema prošlogodišnjim izvještajima londonskog "Gardijana" bila je u rukama radikalne islamističke grupe „Ansar al-Šerijat“.

Ta teroristička grupa se  u jednom izvještaju Stejt Dipartmenta  sumnjiči da su njeni pripadnici  2012. godine organizovali napad na američke diplomate u Bengaziju.

Iz ambasade Srbije u libijskom Tripoliju su u telefonskom razgovoru potvrdili da je "luka u Bengaziju do skoro bila u rukama radikalnih islamista"  - tačnije, do februara ove godine.

I izvori iz libijske obavještajne službe bliske međunarodno priznatoj vladi u Tobruku potvrđuju da se velike količine cigareta prebacuju iz crnogorske luke Bar i jedne italijanske luke prema lukama u Bengaziju, Misrati i Tripoliju u djelovima koje kontrolišu radikalni islamisti.

Prema dokumentaciji crnogorske Uprave carina, od 2013. do 2015. godine najviše pošiljki cigareta iz luke Bar upućeno  je upravo u luke Bengazi i Misurata.

Bliskoistočna prodajna mreža

Osim na libijsko tržište, cigarete se, prema tvrdnjama izvora isporučuju u Egipat, Alžir, Tunis, Liban i Siriju.

U nekoliko navrata policija je hvatala krijumčare i plijenile cigarete. O nekim zapljenama su izvještavali i mediji. Libijski izvor iz obavještajne službe tvrdi i da se ilegalnom preprodajom cigareta ne bave samo krijumčari već i razne militantne i terorističke grupe koje se na taj način i finansiraju.

Prema tim navodima  gotovo je nemoguće spriječiti krijumčarenje zbog anarhije koja vlada u Libiji, gdje se osim dviju vlada, u Tripoliju i Tobruku, za vlast bori i više od 1.200 različitih militantnih i islamističkih skupina.

Švercerske pošiljke i firma iz Ujedinjenih Arapskih Emirata

Carinici su dostavili podatke u kojima se može vidjeti da je prilikom svakog transporta u 2013. godini u luke Bengazi, Misurata, ali i u Torbruk krcatelj cigareta u luci Bar bila firma “Liberty Fze” iz Ujedinjenih Arapskih Emirata (UAE).  Kompanija “Liberty Fze” je godinama ugovorom poslovno povezana sa Duvanskim kombinatom u Podgorici  u stečaju (DKP), kojim je do februara ove godine upravljala država Crna Gora. Sada bivši izvršni direktor DKP-a Slavoljub Vukašinović u nekoliko navrata je u crnogorskim medijima isticao da njegova kompanija sa firmom  “Liberty Fze” ima ugovor koji im omogućava legalnu proizvodnju cigareta egipatskog brenda “kleopatra” i da nema šverca.

Na pitanje da li je upoznat sa činjenicom da cigarete iz Crne Gore završavaju u rukama libijskih terorističkih grupa povezanih sa Islamskom državom, Vukašinović je kazao da “bi bilo najbolje da iz Crne Gore pošalje jednu dobro opremljenu jedinicu koja će kontrolisati da se cigarete ili bilo koja roba koja je upućena iz države ne prodaje terorističkim grupama”.  Potom je dodao: “Da li zaista mislite da grupe o kojima govorite čekaju tovar iz Crne Gore da zadovolje svoju želju za nikotinom ili za ekstra profitom? A možda pošiljke cigareta iz ostalog dijela svijeta, terorističke grupe zaobilaze? Ili, možda su sukobi u Libiji i izazvani i podstaknuti tovarima koji dolaze iz Crne Gore? I sve tako redom mogli bi se sprdati na račun Vašeg pitanja”.

Crnogorska „kleopatra“

Sa druge strane, pošiljke cigareta za koje Vukašinović tvrdi da su legalne često su bile plijenjene u inostranstvu.

Upravo su cigarete “kleopatra” iz DKP-a nekoliko puta u posljednjih pet godina zaplijenjene  u Grčkoj zbog sumnji u šverc.

Grčki istražni organi su krajem marta prošle godine zaustavili  brod “Genc 3”, sa 146,5 tona cigareta tog brenda. Brod je je isplovio iz Luke Bar. Cigarete su bile vrijedne gotovo 20 miliona eura, Iz Uprave carina tada je zvanično odgovoreno da je cigarete DKP poslao u luku Tobruk u Libiji. I tada je krcatelj bila firma “Liberty Fze”. Prema podacima grčkog portala “tharrosnews.gr”, zbog te zapljene oglasile su se i egipatske vlasti, koje su proslijedile dokument u kome je navedeno da su cigarete “kleopatra” iz Crne Gore lažne i da se radi o imitaciji.
Egipatski brend nekoliko godina proizvodio se u DKP-u, kojim od februara gazduje arapska kompanija “BMJ Industries FZ - LLC” iz Ujedinjenih Arapskih Emirata. Predstavnik te arapske firme i čovjek koji sada upravlja DKP-om je Baranin Isat Boljević, dugogodišnji prijatelj Srećka Kestnera, švercera cigareta osuđenog u Njemačkoj.

Na paklicama cigareta "kleopatra" proizvedenim u podgoričkom DKP-u stoji oznaka da su proizvodene u Egiptu. Iz Egipta je još 2012. godine najavljena tužba zbog falsifikovanja ovog brenda. Do danas nema podataka da je ta tužba ikada podnijeta.

I firma bivšeg odbornika u mreži pošiljki

Novinari su tokom istraživanja uspjeli da dođu i do ugovora DKP-a sa kompanijom ”Liberti Fze”. Interesantno je da u tom ugovoru nema ni riječi o tome da će crnogorska firma za potrebe kompanije iz UAE proizvoditi cigarete “kleopatra”.

U izvještaju koji je u septembru 2013. godine iz DKP-a stigao u crnogorski parlament može se vidjeti da je DKP cigarete “kleopatra” u velikim količinama počeo da izvozi od 2012. godine.

U dokumentima Uprave carina dostavljenim krajem aprila ove godine može se vidjeti da je prosječno po pošiljci u Libiju transportovano po desetak kontejnera cigareta.

U donjem desnom uglu carinskih prijava ukrcaja cigareta može se vidjeti i pečat barske firme “Optimum Company”, čiji je jedan od vlasnika Radivoje Orlandić, nekadašnji javni funkcioner i odbornik skupštine Opštine Bar.

Vladimir Otašević, Marko Vešović i Hassan Haidar Diab -

Autori istraživanja su nagrađivani novinari istraživači Centra za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN-CG), crnogorske dnevne novine "Dan" i hrvatskog "Večernjeg lista".

Ministar unutrašnjih poslova Goran Danilović saopštio je  da će zatražiti pokretanje  istrage o porijeklu novca kojim je policijski specijalac Boro Grgurović nedavno kupio stan od više desetina hiljada eura.
Tokom  istrage utvrdiće se i da li je pripadnik Specijalne antiterorističke jedinice (SAJ) novac za nekretninu   dobio kao nagradu za priznanje brutalnog prebijanja Miodraga Mija Martinića 24. oktobra.
Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN-CG) prije nekoliko dana objavio je da je Grgurović kupio dvosoban stan u Podgorici,  par mjeseci nakon što je  poslije priznanja optužen  za  prebijanje Martinovića. Martinović je zverski pretučen u nasilnoj akciji  pripadnika SAJ-a tokom policijskog gušenja  protesta Demokratskog fronta.
Izvori CIN-CG tada su nezvanično saopštili da je Grgurović novac za kupovinu stana dobio kao nagradu  što je sa kolegom Goranom Zejakom  preuzeo krivicu za zvjersko postupanje oko 20 sajovaca.   Grgurović je, medjutim za CIN-CG ranije negirao te tvrdnje, ističući da je novac za stan dobio od očuha svoje supruge, koji živi u Beogradu. Sedamdeset  kvadrata u zgradi u Bloku pet Grgurović je platio gotovinom. Prema dokumentima u koje je CIN-CG imao uvid stan je kostao 55.000 eura.

Prije nego se sa porodicom  uselio, u stanu su izvršene određene popravke koje su dodatno koštale.
“U oviru svojih ovlašćenja, zatražiću pokretanje istrage porijekla novca kojim je, kako se navodi, pripadnik Specijalne antiterorističke jedinice Boro Grgurović, nakon priznanja krivice za prebijanje Mija Martinovića, kupio i adaptirao dvosoban stan u Podgorici”, rekao je Danilović.
Dodao je da će biti temeljno ispitane “sve sumnje da je služba nagradila službenika SAJ-a za preuzimanje odgovornosti za prebijanje Martinovića”.
“U tom smislu očekujem efikasnu istragu i tijesnu saradnju Tužilaštva i Uprave policije.  Podsjećam da sam u nekoliko navrata izrazio nezadovoljstvo što do sada niko po komandnoj liniji nije odgovarao zbog nasilja dijela specijalaca nad građanima”, rekao je za CIN-CG  Danilović. Dodao je da je tim povodom  zatražio od direktora Uprave policije Slavka Stojanovića da hitno reaguje i pozove na  odgovornost komandata SAJ-a Radoslava Lješkovića.

“Snažno sam podržao krivičnu prijavu Zaštitnika ljudskih prava i sloboda  Šućka Bakovića protiv šefa SAJ-a, koja je uslijedila, a u kojoj se navodi  da je najmanje 14 pripadnika SAJ-a direktno brutalno pretuklo Martinovića i oštetilo njegovo vozilo, kao i sumnje da se Lješković solidarisao sa nasilnicima izjavom da ne zna imena pripadnika jedinice na čijem je čelu, koji su učestvovali u svemu”, kazao je ministar policije.
Rekao je  da očekuje da će aktuelni i budući sudski procesi rezultirati nedvosmislenim utvrđivanjem odgovornosti  za nasilje, ali i eventualnim  drugim  zloupotrebama koje su pratile taj  slučaj. Lješković će u podgoričkom Osnovnom sudu najprije svjedočiti u postupku protiv Grgurovića i Zejaka, a zatim -  30. juna, sjesti i na optuženičku klupu. Osnovno državno tužilaštvo podiglo je optužni predlog protiv Lješkovića za krivično djelo - pružanje pomoći učiniocu poslije izvršenog krivičnog djela. Njemu prijeti kazna zatvora od tri mjeseca do pet godina.

Vladimir Otašević

Pripadnik Specijalne antiterorističke jedinice (SAJ) Boro Grgurović, kupio je dvosoban stan u Podgorici. Tačno 70 kvadratnih metara u Bloku pet Grgurović je platio gotovinom par mjeseci nakon što je priznao odgovornost za brutalno prebijanje Mija Martinovića.
Izvori Centra za istraživačko novinarstvo (CIN-CG) saopštili su da je Grgurović novac za kupovinu stana dobio kao nagradu  što je sa kolegom Goranom Zejakom  preuzeo krivicu za zvjersko postupanje više od 20 sajovaca nad Martinovićem, u noći 24. oktobra prošle godine, nakon protesta Demokratskog fronta.
Grgurović, međutim, negira te tvrdnje i kaže da je do više desetina hiljada eura došao na legalan način.
Goran Danilović, novi ministar unutrašnjih poslova iz redova opozicije, saopštio je prije nekoliko dana da nije zadovoljan dobrovoljnim priznanjem dvojice pripadnika SAJ-a i činjenicom da niko po komandnoj liniji nije odgovarao zbog nasilja specijalaca nad građanima.
Danilović je zatražio i od direktora Uprave policije Slavka Stojanovića da  hitno reaguje i izrekne odgovornost komandantu SAJ-a Radoslavu Lješkoviću i najavio da će se MUP temeljno baviti ovim slučajem.
Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore Šućko Baković krajem maja je podnio je krivičnu prijavu protiv Lješkovića, protiv kojeg je 1. juna Osnovno državno tužilaštvo u Podgorici podiglo optužni predlog zbog osnovane  sumnje da je počinio krivično djelo  pružanje pomoći učiniocu poslije izvršenog krivičnog djela - prebijanja Mija Martinovića.
“Služba mi nije dala novac da prihvatim odgovornost za prebijanje Martinovića. Ja sam suspendovan”, rekao je Grgurović u izjavi za CIN-CG.
Saopštio je da mu je novac za nekretninu dao očuh njegove supruge Dragan Mitrović, koji živi i radi u Beogradu.

Dragan Mitrović je vlasnik dvije firme u Srbiji - “Mitrović gradnja” i “Mitrović trade”. Mitrović je u razgovoru sa novinarom CIN-CG bio   oštar, optužujući za tabloidno novnarstvo koje istražuje privatne stvari.
Potvrdio  je da je dao dio novca Grgurovićima za stan, ali nije htio da kaže o kolikoj se sumi radi, kao i kada je novac predao.
“Dio novca Grgurović je imao, a dio sam im poklonio i dao na ruke u Crnoj Gori“, rekao je Mitrović. Nije, međutim, htio da pojasni da li je novac prijavio prilikom ulaska u našu zemlju. Prema propisima rezident, odnosno nerezident može da bez prijavljivanja carinskom organu, fizički da unese u Crnu Goru odnosno iznese iz Crne Gore gotov novac u ukupnom iznosu do 10.000 eura. Platne kartice i drugi slični prenosivi instrumenti plaćanja moraju se prijaviti carinskom organu prilikom unošenja, odnosno iznošenja iz Crne Gore.
CIN-CG došao je do podataka da je Grgurović dvosoban stan kupio od opštinskog odbora danilovgradskog DPS-a Borislava Brajovića i njegove supruge Stanke. U ugovoru o prodaji precizira se kvadratura, adresa i uslovi primopredaje. Ugovor je sačinila podgorička notarka Slavica Bošnjak 2. februara ove godine. Piše i da je kupoprodajna cijena stana 55.000 eura.
“Ugovorne strane saglasno izjavljuju da je kupac ugovorenu kupoprodajnu cijenu isplatio prodavcu prije dana zaključenja ovog Ugovora“, navodi notarka.
Novinar CIN-a stupio je u kontakt sa Borislavom Brajovićem, koji je rekao da ne može da se sjeti svega zbog svog zadravstvenog stanja i da je u posao oko prodaje stana bio uključen njegov sin Srđan Brajović. Ipak, nije želio da saopšti broj mobilnog telefona svog sina.

Kratko je istakao da je dio novca koji je obezbijedio Grgurović predat banci, kako bi se uklonila hipoteka sa stana. On nije rekao o kojoj banci je riječ. Tragom tih informacija CIN-CG došao je i do saglasnosti Hypo Alpe Adria banke od 15. januara ove godine u kojoj je navedeno da  je ta banka dala saglasnost da se ukloni hipoteka na nepokretnostima “broj 1062 KO Podgorica ….površina 70m2, na katastarskoj parceli broj 1146/14…”.
U tom dokumentu, između ostalog, piše i da je dužnik izmirio hipotekarni kredit pod brojem - 1621704087, koji je zaključen između banke, kao davaoca kredita i Srđana Brajovića, korisnika kredita.
Iz Hypo Alpe Adrije nije, međutim, saopšteno CIN-CG da li su provjerili porijeklo uplaćenog novca, odnosno da li je novac legalno stečen.
Pitali smo i da li su o uplati obavijestili Upravu za sprečavanje pranja novca.
“U vezi sa pitanjima koja ste nam dostavili, moram da Vas obavijestim da, u skladu sa odredbama Zakona o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma, banka ne smije dostavljati trećim licima podatke do kojih dođe u postupku identifikacije klijenta i obavljanja transakcija, odnosno podatke koji se dostavljaju nadležnim državnim organima u skladu sa ovim zakonom”, odgovorila je Mina Vojinović, šefica marketinga banke. Nakon što je postao vlasnik, Grgurović je stan u martu uknjižio na svoje ime.
Prije nego se sa porodicom  uselio, u stanu su izvršene određene popravke, koje su dodatno koštale.
Ni za adaptaciju stana pripadniku SAJ-a nije prifalio novac, koji  nije mogao steći od svojih mjesečnih primanja.

Javnost traži da sajovci skinu maske i odgovaraju za nedjela

Grgurović i Zejak brane se sa slobode i oni su jedini službenici SAJ-a čiji je identitet otkriven i koji su priznali učešće u prebijanju. U javnosti se zbog te činjenice javila sumnja da se radi o dobrovoljcima.
Više od sedam mjeseci nijesu identifikovani pripadnici SAJ-a koji su 24. oktobra prošle godine brutalno tukli građane - Mija Martinovića, Andriju Račića, Marka Rakočevića, Darka Šćepanovića, Branimira Vukčevića, Momčila Baranina...
Predsjednik Crnogorske profesionalne bokserske organizacije Mijo Martinović tražio je da tužilaštvo procesuira 29 sajovaca koji su se, prema njegovim riječima, iživljavali nad njim i njegovim vozilom nakon što su razbijeni protesti Demokratskog frontra (DF). Grgurović i Zejak su pred tužiocem Zoranom Vučinićem tvrdili da nijesu prekoračili ovlašćenja i da su Martinovića tukli u skladu za Zakonom o unutrašnjim poslovima. Njihov branilac Zdravko Begović kazao je da su klijenti objasnili da je Martinović pružao otpor, kao i da ne znaju ko je lomio Martinovićev “mercedes”.
Vlada je u međuvremenu krajem prošle godine sa Martinovićem postigla vansudsko poravnanje na osnovu kojeg je oštećenom opredijeljeno 130.000 eura zbog prebijanja.
U krivičnoj prijavi  Bakovića protiv šefa SAJ-a Radoslava Lješkovića  navodi se da je najmanje 14 pripadnika SAJ-a direktno brutalno pretuklo Martinovića i oštetilo njegovo vozilo, kao i sumnje da se Lješković solidarisao sa nasilnicima izjavom da ne zna imena pripadnika jedinice na čijem je čelu, koji su učestvovali u svemu.

Vladimir Otašević

Iako je u praksi teško utvrditi da je neko zapošljen po partijskom ključu, građani se i dalje najčešće žale na samovolju starješina prilikom izbora kandidata i razne neregularnosti prilikom provjere sposobnosti za određeni državni posao.

Predsjednik Upravnog odbora Instituta alternativa (IA) Stevo Muk u intervjuu za Centar za istraživačko novinarstvo (CIN-CG) kaže političke ličnosti i na državnom i lokalnom nivou i dalje imaju zakonsku mogućnost da ne izaberu kandidata koji je najbolje ocijenjen prilikom zapopšljavanja.

“Za depolitizaciju javne uprave postoje jasni principi koje nije teško slijediti, a među njima jedan od najbitnijih kaže da nivo razdvajanja političkog od profesionalnog mora biti jasan, što u Crnoj Gori nije slučaj”, upozorio je Muk.

CIN-CG: Kako komentarišete predlog Zakona o lokalnoj samoupravi? Koji su njegovi najveći nedostaci?

MUK: Predlog Zakona koji je Vlada utvrdila u decembru prošle godine, nažalost, ne obećava efikasno razračunavanje sa dosadašnjim lošim praksama,

IA je i ranije upozoravao da su dva ključna razloga zbog kojih predviđene izmjene Zakona o lokalnoj samoupravi ne podrazumijevaju suštinsku promjenu loših višegodišnjih praksi. Jedan razlog je što je većina novih procedura bukvalno prekopirana iz Zakona o državnim službenicima i namještenicima, koji, prema nalazima IA, nije dao najbolje rezultate u praksi. Drugi leži u činjenici da ključna faza zapošljavanja, a to je provjera sposobnosti kandidata, i dalje ostaje neregulisana. Drugim riječima, i dalje je predviđena shodna primjena propisa sa državnog nivoa na organizovanje i sprovođenje provjere sposobnosti za najveći broj lokalnih službeničkih pozicija. I na državnom nivou prevelika je centralizacija odlučivanja o ljudskim resursima ostavljena političkim ličnostima – ministrima, koji imaju mogućnost da ne izaberu kandidata koji je najbolje ocijenjen.

CIN-CG: IA dobija konkretne žalbe vezano za zapošljavanje na državnom i lokalnom nivou. Pojasnite na koji način vam se građani mogu obratiti?

IA je do sada uglavnom dobijao žalbe koje se odnose na zapošljavanje u državnim organima, s obzirom na to da smo najintenzivnije pratili primjenu Zakona o državnim službenicima i namještenicima. Međutim, ono čega bi javnost trebalo da bude svjesna je činjenica da se ovaj Zakon odnosi svega na petinu ukupnog crnogorskog javnog sektora, koji je najveći poslodavac u zemlji jer zapošljava oko 56 hiljada ljudi. Čak 20 odsto zaposlenih u javnom sektoru zapravo radi u opštinama, a njihov status je slabo regulisan. Dodatno, na otprilike 30 000 zaposlenih u javnom sektoru, koji rade u brojnim regulatornim tijelima, javnim ustanovama i preduzećima, uglavnom se primjenjuju opšti propisi o radu, koji su “labavi” u smislu uslova za prijem, odnosno procjene sposobnosti koje kandidati za posao u ovim tijelima treba da posjeduju.

Mi prijave o neregularnostima prilikom zapošljavanja u državnim organima uglavnom dobijamo preko stranice Moja uprava, koju smo pokrenuli prošle godine. Prijave građana koji su nam se obratili potvrdili su ključne probleme u popuni “državnih radnih mjesta” a to su: samovolja starješina prilikom izbora kandidata, neregularnosti prilikom provjere sposobnosti kandidata, i nezadovoljstvo kandidata koji su bili zaposleni na određeno vrijeme, a koji su se našli u pravnom vakuumu nakon početka primjene novog Zakona o državnim službenicima i namještenicima.

Tokom ove godine, radićemo i na nadogradnji Moje uprave, u sklopu projekta “Civilno društvo za dobru upravu: Da služi i zasluži!”, koji podržava Evropska unija, tako da ćemo proširiti opseg tema na koje građani mogu da nam se požale.

CIN-CG: Koliko je zaista prisutno zapošljavanje po partijskoj osnovi i na kojem nivou je najizraženije i - kako depolitizovati javnu upravu?

MUK: Zapošljavanje po partijskoj liniji je razotkriveno tamo gdje je i poteklo – na partijskim sjednicama. Afera Snimak je dodatno povećala nepovjerenje javnosti u nepristrasnost uprave i procedura zapošljavanja. Teško je decidno tvrditi da je zapošljavanje partijsko. Međutim, pravne praznine na koje mi često ukazujemo i prepuštanje značajnog prostora za diskreciono odlučivanje političkim ličnostima, rezultiraju sistemom koji je ranjiv na raznovrsne političke zloupotrebe. Na nivou rukovodećeg kadra, odnosno generalnih direktora, pomoćnika starješina i starješina organa, politički uticaj je više nego očigledan - dovoljno je da odete na internet prezentacije vladajućih partije i vidite mnoga poznata lica, koja bi trebalo da nam nepristrasno da služe, kako se smješkaju ispred partijskih obilježja.

Na drugoj strani, za depolitizaciju javne uprave postoje jasni principi koje nije teško slijediti, a među njima jedan od najbitnijih kaže da nivo razdvajanja političkog od profesionalnog mora biti jasan, što u Crnoj Gori nije slučaj. Nažalost, aktuelni nacrt Strategije za reformu javne uprave 2016 – 2020. godine ne uvažava u potpunosti ovaj princip.

CIN-CG: Kako spriječiti zloupotrebu javnih resursa i na lokalnom i na državnom nivou?

MUK: Pravna sigurnost, jasna pravila uz što manje diskrecionih ovlašćenja i transparentnost institucija su ključna brana za zloupotrebu javnih resursa u tranzicionim društvima kakvo je crnogorsko. Iako u razvijenim zemljama, sloboda u odlučivanju može značiti i neophodnu fleksibilnost, mi smo i dalje na stupnju razvoja u okviru kojeg moramo da držimo naše donosioce odluka u što većem grču i da imamo što preciznije zakonske formulacije koje će naše funkcionere i službenike odvraćati od zloupotrebe javnih resursa. Nažalost, u našem sistemu često se podzakonskim aktima obesmišljavaju i osnovne namjere zakona, čak i kada su ove namjere poštene, tako da je sprječavanje zloupotrebe javnih resursa naporan posao, koji zahtijeva angažman na svim nivoima.

CIN-CG: Kako komentarišete odlaganje primjene Zakona o upravnom postupku za narednu godinu?

MUK: Novim odlaganjem početka primjene Zakona o upravnom postupku građani su za korak dalje od uprave koja će im biti na usluzi, a i dalje ostaju izloženi dugotrajnim procedurama kojima ne uspjevaju da zadovolje svoja prava. Ovaj Zakon je trebalo da počne sa primjenom u januaru ove godine, ali je to odloženo za šest mjeseci, da bi prije desetak dana na Vladi bilo predloženo još jedno odlaganje početka primjene ovog Zakona za 1. januar 2017. godine. Mi smo upozorili da ovo odlaganje ukazuje na tromost crnogorskih institucija, koje od decembra 2014. godine, kada je Zakon usvojen, nijesu uspjele da obezbijede osnovne preduslove za njegovu primjenu i izvrše međusobno usklađivanje propisa. Nažalost, ovaj sindrom naše uprave ogleda se u mnogim poljima, jer je vrijeme previše jeftina kategorija kada su u pitanju ključni reformski koraci.

CIN-CG: Da li smatrate da je bilo neprimjereno donošenje Zakona o zaradama u javnom sektoru u izbornoj godini?

MUK: IA smatra da se predizborni ambijent priprema tokom čitavog izbornog ciklusa, odnosno tokom duge četiri godine, a da je predizborni period samo kulminacija smišljenog inžinjeringa, koji nadilazi periode izbornih kampanja.

To bi otprilike bio i naš pogled na Zakon o zaradama u javnom sektoru, čiji je nacrt pripremljen još 2013. godine, sa istim sistemskim nedostacima sa kojima je usvojen i ove godine, uz neke finalne ustupke koji su napravljeni nakon što je akt ušao u skupštinsku proceduru. Takođe, dodao bih i da je ovaj Zakon samo “institucionalizovao” raniju visinu zarada za najveći broj pozicija u javnom sektoru, naročito rukovodećih, s obzirom na to da je uz brojne naknade za učešće u radnim tijelima i komisijama plata mnogih bila zapravo iznad cifre koja je javno prikazivana.

Ana Komatina

Iako je u posljednje vrijeme crnogorska policija sprovela više akcija protiv zelenaštva i uhapsila više ljudi zbog tog krivičnog djela, do danas nije pokrenula nijednu finansijsku istragu kako bi utvrdili porijeklo novca uhapšenih kamataša.
Izostanak istraga iz policije pojašnjavaju time što nijesu dobili naredbe nadležnih državnih tužilaca.
Iako prebacuju loptu na tužilačke organe, policija do skoro nije u dovoljnoj mjeri poklanjala pažnju problemu zelenaštva, mada je u "Procjeni opasnosti od organizovanog kriminala - SOCTA MNE - 2010. godine" to krivično djelo označeno kao veliki problem crnogorskog društva.
"Shodno odredbama pozitivno pravnih propisa, pokretanje finansijske istrage vrši se na osnovu naredbe državnog tužioca. Za lica koja su procesuirana za krivično djelo zelenaštvo, prema informacijama kojima raspolažemo, do sada nijesu pokrenute finansijske istrage", saopšteno je iz policije.
U odgovorima Centru za istraživačko novinarstvo (CIN-CG) iz tog državnog organa navedeno je da su od 2010. do početka 2015. godine podnijete samo dvije krivične prijave za krivično djelo zelenaštvo i to protiv dvije osobe.
“U 2010. godini podnijeta je prijava u Pljevljima, a  2012. u Herceg Novom”, kazali su.
Situacija se mijenja u posljednje vrijeme. Od pokretanja obavještajnog projekta “Loan” u junu 2015, policija je realizovala 18 akcija usmjerenih na suzbijanje zelenaštva.
U odgovorima policije piše da je 20 osoba procesuirano za krivično djelo zelenaštvo, a da je iznos novca, za koji se sumnja da je plasiran vršenjem ovih krivičnih djela, čak oko 1.200.000 eura.

Prema nezvaničnim podacima, veliki broj samoubistava u Crnoj Gori upravo je posljedica zelenaških dugova.
To što se do juna prošle godine gotovo nijesu bavili zelenašima, iz policije pravdaju "nizom otežavajućih okolnosti koje su onemogućavale rasvjetljavanje, odnosno procesuiranje ovog krivičnog djela".
“Otežavajuće okolnosti su se manifestovale kroz široko postavljenu formulaciju u zakonu koja se odnosi na biće krivičnog djela, kao i nivo dokaza koje treba prikupiti. Poseban problem predstavljala je činjenica da oštećena lica, odnosno lica koja su uzela novac na zelenašku kamatu, u najvećem broju slučajeva nisu prijavljivala izvršenje krivičng djela i nisu željela da ostvare saradnju sa organima za sprovođenje zakona, najčešće jer su se nalazila pod stalnim pritiscima od strane zelenaša ili lica koja su zelenaši angažovali radi pritisaka oštećenih lica", kazali su iz policije.
Advokat Veselin Radulović smatra da se zaštita svih građana od zelenaštva, uključujući i žrtve najbolje može postići adekvatnom reakcijom nadležnih organa - policije, tužilaštva i sudstva.
“Činjenica je da je ta reakcija u prethodnom periodu izostala ili je bila nedovoljna da bi uticala na suzbijanje ove vrste kriminaliteta”, ocijenio je.
Radulović ističe da je nedostatak volje na suzbijanju zelenaštva i sankcionisanju izvršilaca, osnovni razlog što u Crnoj Gori donedavno nije bilo hapšenja i procesuiranja za to krivično djelo, pa je i logično da je takva vrsta kriminala poprimila zabrinjavajuće razmjere.
A razloga za to može biti više, kaže Radulović, od nestručnosti policije i tužilaštva da ova krivična djela i izvršioce otkrije i adekvatno procesuira, pa sve do moguće povezanosti i uticaja lica koja se organizovano bave zelenaštvom na policiju i tužilaštvo.

"Ukopao me je... ne mogu još da se oporavim"

Jedna od žrtava kamataša, koji je za CIN-CG ispričao svoje iskustvo, kazao je da je zbog prijetnji koje dobija već razgovarao sa tužiocem i da će, ukoliko se nastave,  podnijeti krivičnu prijavu.
“Poznati podgorički zanatlija stekao je dugogodišnjim radom veliku imovinu. Tim poslom se bavi preko 30 godina, ali sam tek nedavno saznao da je taj novac zaradio zelenašenjem. To je radio mučki. Navodno, nije davao svoje pare na kamatu, nego pare nekog prijatelja. On je, kao, bio samo posrednik...”, pojasnio je sagovornik.
Istakao je da ga je ta osoba za nekoliko godina finansijski potpuno uništila i da još “ne može da se oporavi”.
“Vratio sam mu glavnicu od 20.000 eura i preko toga još 28.000. Svakog dana me zvao telefonom, dolazio kući kod mojih i žalio se kako nema mira od kamataša jer mu prijete kao nekom ko je garantovao za mene”, tvrdi sagovornik.
Naglasio je da je sasvim slučajno saznao da je čovjek od kojeg je pozajmio novac u stvari zelenaš, a ne nekakv posrednik koji mu čini uslugu.
“Rekao sam mu da sam mu dug vratio i preplatio i da ako me još jednom nazove ili mi dođe u kuću da ću ga prijaviti policiji. Sve naše razgovore sam snimio i poruke sačuvao. Razgovarao sam i sa tužiocem o tome. Sad ga čekam. Prvi poziv koji mi uputi dobiće prijavu”, kaže naš sagovornik.

Radulović: "Zakon dobar ali fali dobre volje"

Advokat Veselin Radulović je za CIN-CG ocijenio da je na planu zelenaštva dugo izostajala reakcija nadležnih organa, uprkos tome što raspon kazni omogućava da adekvatno reaguju.
Pojasnio je da Krivičnim zakonikom za osnovni oblik tog krivičnog djela propisana kazna zatvora do tri godine, kao i novčana.

Za teži oblik ovog krivičnog djela, koji postoji kada izvršilac iskorišćava teško imovno stanje i prilike, nuždu, lakomislenost ili nedovoljnu sposobnost za rasuđivanje oštećenog, propisana je kazna zatvora od šest mjeseci do pet godina i novčana kazna.
“Na kraju, ako je izvršenjem djela pribavljena imovinska korist u iznosu koji prelazi 30.000 eura, propisana kazna je zatvor od jedne do osam godina i novčana kazna”, rekao je.
Radulović smatra i da izmjene zakona, u smislu povećanja propisanih kazni, same po sebi ne vode do pozitivnih pomaka i smanjenja zelenaštva.
“Adekvatna i pravovremena reakcija nadležnih organa, procesuiranje i pravnosnažno osuđivanje izvršilaca ovih krivičnih djela, jedini je put ka suzbijanju i smanjenju ove  vrste kriminaliteta”, poručio je.

Ostvaren napredak tek nakon izmjena zakona

Iz Uprave policije tvrde  da je značajan napredak u pogledu procesuiranja osoba koje se bave zelenaštvom napravljen izmjenama u Krivičnom zakoniku.
"I to u dijelu izmjene elemenata bića krivičnog djela zelenaštvo, a na osnovu sprovedenih analiza u odnosu na prirodu i potreban nivo materijalnih dokaza - definisan je i zajednički stav sa nadležnim tužilaštvima o minimumu dokaza koji moraju biti prikupljeni”, naglasili su iz policije.
Na jednoj od sjednica skupštinskog Odbora za bezbjednost, koja je održana sredinom 2014. godine direktor policije Slavko Stojanović saopštio je da su u policijskim evidencijama registrovana 234 zelenaša. Oko 16 odsto tih zelenaša, prema tadašnjim riječima Stojanovića pripadnici su organizovanih kriminalnih grupa, dok ostatak radi samostalno.
Stojanović je tada saopštio i da policija ima obavještajni projekat pod nazivom "Duga", koji se bavi zelenaštvom kao "velikim društvenim problemom".
Iz UP je za CIN-CG saopšteno da je projekat "Duga" pokrenut na osnovu "Procjene opasnosti od organizovanog kriminala – SOCTA MNE - 2010. godine". Kasnije je naziv "Duga" promijenjen u "Loan".

Ana Komatina i Vladimir Otašević